უსივრცობა

ავტორი: ქ. ოდოელი
შინაარსობრივი რედაქტორი: ლიკა გულბანი

შესავლისთვის ვიტყოდი, რომ ტექსტი მხოლოდ სპეციფიური, სოციალური სივრცეების შიდა წყობებს ეხება, არ ცდილობს და არ სურს, რომ იყოს ყოვლისმომცველი თუმცა ვფიქრობ, რომ ამ კონკრეტულ დინამიკებზე ხაზგასმა და დაკვირვება შეიძლება საჭირო იყოს.

ქვიარობა არსებულ ნორმატიულ წესრიგთან გარდაუვალი წინააღმდეგობაა. როდესაც არსებული საზოგადოებრივი წყობა, ერი-სახელმწიფო, ლოგიკით და კოლონიალური ფასეულობების ზეგავლენით, ქმნის სტანდარტებს: სექსუალობის, გენდერული როლების, გარეგნობის, ქცევის, სურვილების და ა.შ; ქვიარობა ავტომატურად ხდება თავდასხმის არეალი. წესრიგი გაწერილია, ჩვენ კი მის ლოგიკაში არ ვექცევით, შესაბამისად ჩვენი არსებობა მუდმივი უარყოფის სამიზნეა.

რეალობაში, სადაც ყოველდღიურად თვითგადარჩენაზე გიწევს ფიქრი, დამატებით ბრძოლაზე და წინააღმდეგობაზე კონცენტრირება კიდევ უფრო რთული, დამღლელი და ზოგჯერ გამომფიტავია. მითუმეტეს, არავინაა ვალდებული უსასრულო წინააღმდეგობაში გაყოს თავი, თუმცა მაშინ, როცა ხედვისა და დაკვირვების არეალიდანაც კი გამოგვრჩება ხოლმე არსებული წესრიგი და მისი ზეგავლენა, უნებლიედ ვუხსნით მას გზას, რომ ჩვენი - ქვიარ სივრცეებისა და ყოფის განმკარგველად იქცეს. ფაქტი, რომ ჩვენი არსებობა თავისთავში მოიცავს ანტაგონისტურ დინამიკას გაბატონებულ წესრიგთან, არ გულისხმობს, რომ ინდივიდუალურ დონეზე ამ წესრიგს ავტომატურად უარვყოფთ. სის-ჰეტერო პატრიარქალურ და ერი-სახელმწიფოს ნორმატივიზმში გაჩენილები და გაზრდილები ვართ, მისი საკუთარი სხეულებიდან აღმოფხვრა საჭიროებს გარკვეულ ძალას და მცდელობებს. სხვა შემთხვევაში, არსებული სოციალური წესრიგის კვლავწარმოებას მოვახდენთ საკუთარ სივრცეებში.

სის-ჰეტერო და პატრიარქალური დინამიკა და ნორმატივიზმი მრავალ, სხვადასხვა ფორმაში შეფუთული გვევლინება. ეს დინამიკა ინტერპერსონალური ურთიერთობების ნაწილიც ხდება ხოლმე, როდესაც პარტნიორების არსებობა მხოლოდ წყვილის სახით არის მისაღები; პარტნიორებიდან ერთი აუცილებლად უნდა ირგებდეს ძალიან ვიწრო ჭრილის, დომინანტურ როლს, რომელიც „კაცობის“ არსებული, სოციალური როლის ანარეკლია. ვიღაცას ყოველთვის უნდა, რომ იყოს მეტაფორული „კაცი“ ან/და მეტაფორული „ქალი“. მაშინაც კი, როცა საკუთარ თავს ჩვენ არ ვაქცევთ ამ ვიწრო ჩარჩოებში, გარედან მოსული იმპულსები, მიმართებები და სხვა მრავალი რამ მაინც გვიბიძგებს მათკენ.

აღნიშნული დინამიკა შემოდის მაშინაც, როდესაც ტრანს სხეულებრიობაზე და მის სპექტრულობაზე ვსაუბრობთ. ბინალური ტრანზიციის გარდაუვალობის ფარგლებში, ჩვენშიც და ჩვენს მიღმაც არის მუდმივი ინერცია, რომელიც სხეულს ქალი/კაცის ამორფულ, ტლანქ კატეგორიებში მოქცევისკენ უბიძგებს. სხვა შემთხვევაში ის დიდი სოციალური წნეხის სამიზნედ იქცევა. ბინარულობის მიღმა მყოფი სხეულების კატეგორიზების, მათი კონკრეტულ ფორმებში მოქცევის მცდელობა და ტენდენცია უცხო არ არის თავად ქვიარ სივრცეებისთვისაც.

საინტერესოა ქვიარ/ფემინისტური აქტივისტური ზეგავლენის მქონე სივრცეები, რომელთაც სხვა პრობლემატიკა შემოაქვთ. აქტივიზმის ფორმალიზებამ ის ლეგალურ ჩარჩოში მოაქცია და რაღაც დოზით ნორმატიული სტანდარტების აღმასრულებელის როლში ჩასვა, რაც ყოველთვის ქმნის შიდა წინააღმდეგობას როდესაც საზოგადოებიდან გარიყულ ჯგუფებთან უწევთ შეხება. ფორმალური აქტივიზმი ერთგვარად შებოჭილი სფეროა, რომლის საქმიანობასაც თავისი მკაფიო და შემოსაზღვრული ფორმა გააჩნია. ეს შეზღუდული არეალი ქმნის თავისებურ შიდა ლოგიკას თუ როგორი უნდა იყოს სივრცეები. თუ მსგავსი ტიპის ქვიარ სივრცეები უმეტესწილად ახერხებენ არსებული ნორმატივიზმის უკუგდებას, მაშინ შემოდის ერთგვარი “მუდმივი პოზიტიური სივრცე”. სივრცე სადაც ქვიარ სიხარული და ქვიარ ბედნიერება არის მთავარი აქცენტი და რატომაც არა? მუდმივად დაჩაგრულების მდარე როლი დამთრგუნველია, სივრცეები სადაც ჩვენი ყოფნის პოზიტიურ ელემენტებზე აკეთებს აქცენტს - მნიშვნელოვანია. მაგრამ პრობლემა ჩნდება მაშინ როცა მხოლოდ პოზიტივზე არის აქცენტი. ქვიარ სივრცე, ისევე, როგორც ქვიარ ყოფა, კომპლექსური უნდა იყოს, მოიცავდეს ჩვენი არსებობის და ყოველდღიურობის სხვადასხვა ასპექტს, მხოლოდ პოზიტიურობაზე დასვლა კი ქმნის წყვეტას რეალობასთან, ახშობს ბრაზს და იმ წინააღმდეგობრივ პოტენციალს, რომელიც ჩვენს ყოფას შეიძლება ახლდეს თან.

ჩვენ არ უნდა შევიფუთოთ როგორც ფუშფუშა და საყვარელი არსებები, რომლებიც საზოგადოებისთვის უფრო მარტივად მისაღებნი იქნებიან. საკუთარი თავის, გამოცდილებების პოზიტიურობაში ჩახშობა და გარედან უკბილობის ხარჯზე შექმნილი მიმღებლობა არ ქმნის ჯანმრთელ სოციალურ სივრცეს. ეს ქმნის ატრაქციონს. ატრაქციონს არა-ქვიარებისთვის, ვინც ვითომდა ჩვენს მხარეზე არიან; უცხოელებისთვის, რომლებიც „ველური ქვეყნის პროგრესულ ნაწილად“ განგვიხილავენ ან/და ქვიარ აქტივისტებისთვის, რომლებისთვისაც ქვიარობა ზოგჯერ მასკარადამდე დაიყვანება.

თავსმოხვეული პოზიტივი ფარავს ტკივილს, ტრავმას, სიღარიბეს და გაუსაძლისობას რომელშიც ვიბადებით, ვიზრდებით და რაღაცნაირად ჯერ კიდე ვცხოვრობთ. ამის ყველაზე აშკარა მაგალითია ის, რადაც პრაიდი იქცა უკანასკნელი ათწლეულების განმავლობაში. ყოველწლიური ფესტივალები და კარნავალები, ხანდახან უფრო პოლიტიკური მესიჯით, მაგრამ საბოლოო ჯამში ყოველწლიურ ფესტივალ-მსვლელობად, რომელიც გაბატონებული ძალმომრეობის წესრიგის ნებართვით და მისი მეთვალყურეობის ქვეშ იმართება ხოლმე.

პრაიდი როგორც სიტყვა - სიამაყე - შეირჩა როგორც სირცხვილის საპირწონე, რადგან ჩვენნაირების არსებობა მხოლოდ სირცხვილზე დაიყვანებოდა. ამ სირცხვილის რისხვით და ძალით უარყოფა იყო პრაიდი, წარსულში ამ სიამაყეს გააჩნდა აზრი და ფუნქცია, “მე ვამაყობ რადგან საზოგადოებას უნდა, რომ სირცხვილში ამომხდეს სული”.. თუმცა, ვფიქრობ, რომ ბრძოლის ველი შეიცვალა. ზედაპირზე, ბევრი რამ იგივენაირად მოსჩანს და შეიძლება არის კიდეც, მაგრამ დღეს ადამიანებმა იციან, რომ არსებობენ ქვიარები. ჩვენი არსებობა დღეს ბევრად უფრო გახმაურებული ფაქტია, რაც მტრულად განწყობილ ინდივიდებს თუ ჯგუფებებს მოქმედების არეალს უფართოვებს. სირცხვილი/დარცხვენა ერთადერთი და მთავრი კონტროლის მექანიზმი აღარაა მათ რეპერტუარში.

შესაბამისად, ვფიქრობ, რომ დღეს პრაიდი და მსგავსი მხოლოდ თვით-ვალიდაციაზე აგებული სივრცეები და აქტივობები, აღარ და ვეღარ იქნება ეფექტური წინააღმდეგობის მეთოდები, ეს კი წინააღმდეგობის ახალი ფორმებისა და მეთოდების საჭიროებაზე მიუთითებს. დროა მდარე აქტივიზმის თვალთახედვის არეალიდანაც გავიდეთ და არაფორმალური ქვიარ სივრცეების შექმნა ვცადოთ. როცა საკუთარ თავს თემს ვუწოდებთ, უნდა გვახსოვდეს, რომ თემი უნდა არსებობდეს ფიზიკურად და არა მხოლოდ პლაკატზე წაწერილ სლოგანად.

შემოგვიერთდი

შემოგვიერთდი

ახალგაზრდა მწვანეები

პუბლიკაციები

ბლოგები

უსივრცობა